Topinambur

BoldFold · ndz 17 lis 2019, 16:25

Topinambur został przywieziony przez Francuzów z Ameryki Półn. Nazwa zaś pochodzi od Indian z plemienia w Brazylii, Tupinamba. Do Europy roślinę przywieźli koloniści na początku XVII w. i szybko zyskała popularność, ale potem na wielu stołach pojawił się ziemniak i topinambur stracił swoją uprzywilejowaną pozycję w kuchni. Zaczęto uprawiać go jako roślinę ozdobną i pastewną. Ze względu na bardzo małe wymagania glebowe i klimatyczne, topinambur szybko rozprzestrzenił się na różnych kontynentach i obecnie trzeba już kontrolować jego zasoby, aby nie stanowił zagrożenia dla cennych gatunków przyrodniczych. W zasadzie każde miejsce jest dobre dla "małego słonecznika". Rośnie dziko wszędzie, szczególnie na obszarach wilgotnych - nad brzegami rzek i jezior, na obrzeżach lasów, na nieużytkach, przy drogach, pod płotami. Topinambur cechuje duża zdolność do rozmnażania się. Może odrosnąć nie tylko z podziemnych bulw, ale również z kłączy i części nadziemnych. Gdy raz posadzimy roślinę, będzie rosnąć nawet kilkadziesiąt lat, tylko musimy uważać, aby nie "zawładnęła" całym naszym i sąsiadów ogrodem.

Z jednej rośliny można zebrać nawet kilkadziesiąt bulw o różnej wielkości i kolorze. W zależności od odmiany są białe, różowe, żółte, fioletowe lub czerwone o żółtym, kremowym lub białym miąższu. Zbiór bulw zaczyna się późną jesienią, ale można też wykopywać je zimą lub wczesną wiosną. Po wykopaniu szybko więdną, więc trzeba je jak najszybciej zużyć, bo wyschnięte nie nadają się do jedzenia i tracą swe właściwości. Można je przechować w lodówce w pojemniku na warzywa, ale nie dłużej jak 2 tygodnie. Bulwy mogą przetrwać do wiosny w ziemi przy 30 stopniowych mrozach.

Bulwy topinambura w swoim składzie zawierają: 17% inuliny, skrobię, białko i cukry proste (maltozę, fruktozę i sacharozę). Ponadto w bulwach znajduje się sporo krzemionki, witaminy: A, B1, B2, B6, C i E oraz mikro i makroelementy takie jak: magnez, potas, żelazo, cynk, wapń, fosfor i miedź.

Inulina jest fruktooligosacharydem, błonnikiem zaliczanym do grupy fruktanów, który po spożyciu jest częściowo hydrolizowany w żołądku a następnie w niezmienionej postaci przechodzi do jelita grubego. Obecna w jelicie grubym mikroflora przeprowadza fermentację inuliny, w wyniku tego uwolnione zostają kwasy organiczne: octowy, propionowy, mlekowy i masłowy. Kwasy te zakwaszają treść jelita grubego obniżając jego ph, dzięki czemu zapobiegają rozwojowi chorobotwórczych bakterii i grzybów. Nie bez powodu inulina jest zaliczana do prebiotyków czyli substancji, które stanowią pożywkę do wzrostu dobroczynnej mikroflory jelit, z grupy Bifidobacterium.

Włączenie do diety potraw z bulw topinambura pomaga w oczyszczaniu organizmu z toksyn i tym samym zwiększa odporność organizmu. Topinambur działa wspomagająco w przemianie materii i odbudowuje mikroflorę jelit. Jest pomocny w profilaktyce cukrzycy, chorób serca i naczyń, przy reumatyzmie, w chorobach nowotworowych,po chemioterapii, wzmacniają włosy i paznokcie oraz sprzyjają młodemu wyglądowi skóry. Krzemionka wspomaga leczenie chorób dróg oddechowych i ma zdolność do regeneracji tkanek, pomaga obniżyć ciśnienie krwi, zwalczać stany przewlekłego zmęczenia, wspomaga pamięć i koncentrację. Błonnik pomaga przy zaparciach i w zwalczaniu otyłości. Topinambur jest mniej kaloryczny od ziemniaka, a posiada więcej witamin i minerałów.

Bulwy topinambura przyrządzać można podobnie jak ziemniaki, ale topinambur po obraniu należy szybko wrzucić do wody zakwaszonej sokiem z cytryny, ponieważ szybko ciemnieje ze względu na dużą ilość żelaza. Po osuszeniu można go smażyć, dusić, piec i gotować. Topinambur, podobnie jak groch czy fasola ma właściwości wzdymające, więc dobrze jest do potraw dodać szczyptę sody oczyszczonej, aby zniwelować niezbyt przyjemne odczucia.
Można z niego przyrządzać frytki, chipsy, zupy, zapiekanki. Smaczny jest też pieczony w ognisku lub w piekarniku, sprawdza się szczególnie jako dodatek do potraw z dziczyzny.
Bulwy nadają się również do surówek i sałatek. Można jeść je też tak, po prostu - jak kalarepę, głąb kapusty, gruszkę czy jabłko. W smaku przypomina trochę karczocha, trochę gruszkę, trochę lekko słodkie ziemniaki z nutą orzechową. A wiosną z młodych, delikatnych listków, bogatych w witaminę C i karoten, można "wyczarować" ciekawe sałatki.
Obecnie można kupić nie tylko bulwy, ale soki, chipsy, topinambur kiszony, a nawet liofilizowany. W Niemczech jest produkowana wódka TOPINAMBUR...

Źródła;
http://topinambur.info.pl/wlasciwosci-l ... pinambura/
http://www.poradnikzielarski.pl/ziola-l ... ambur.html
http://www.wymarzonyogrod.pl/zakladanie ... _3014.html

PanterA · pn 14 wrz 2020, 14:20

Zdecydowanie polecam jeść na surowo

Dość wdzięczna roślina, rośnie jej u nas sporo, koza się naje topinamburem, i my też

BoldFold · wt 25 sty 2022, 20:32

No właśnie, w przeciwieństwie do ziemniaków można jeść topinambur na surowo, kto ma odrobinę miejsca, powinien zdecydowanie posadzić, roślina świetnie radzi sobie sama i nie potrzebuje naszej pomocy, w przypadku braku żywności do wykorzystania jak znalazł

Można też wzbogacić i urozmaicić swoją dietę już teraz o topinambur czy to kupiony czy też i to będzie wartość dodana własnoręcznie wyhodowany. Opis hodowli, dość prosty, jest ogólnie dostępny w zasobach internetu. Wydaje się idealną rośliną dla przygotowanego chcącego rozpocząć przygodę z ogrodnictwem, a dla przygotowanych już mających warzywnik, czy ogród poszerzenie o nową interesującą acz mało wymagającą roślinę. Jedna przestroga, nie sadźmy go w warzywniku, bo jest w przypadku dobrych warunków jednak inwazyjny...

Dodatkowo; nie tylko bulwa jest jadalna jak wspomiała Pantera, ale cała nadziemna część rośliny nadaje się na paszę dla bydła.

BoldFold · śr 26 sty 2022, 11:07

Z ciekawostek zapomniałem dodać, że jadalne są także liście topinamburu, ponadto młode pędy. Liście przygotowuje się podobnie jak szpinak, a pędy jak szparagi. Bulwy topinamburu mogą zimować w glebie, są odporne na mróz. Z topinamburu, inaczej słonecznika bulwiastego można również wykonać żywopłot, tylko w lecie w zimie bowiem pędy obumierają.

1411 · śr 26 sty 2022, 11:41

Pozytywnie sprawdzone. To jest, zasadzone wokół starego domu i rozrastał się jak szalony. Na nowym zobaczymy wiosną czy wylezie ale raczej tak.

Fotka żywopłotu topinamburowego z naszego insta
https://www.instagram.com/p/CVLjQQYqI7x ... =copy_link

Parthagas · wt 08 paź 2024, 22:18

Mam od kilku lat. Teraz staram się go w ogrodzie ograniczyć, bardzo inwazyjny.

Saracen · pn 03 lut 2025, 19:21

Pytanko do znawców tematu. Czy można go sadzić o tej porze roku? Jest szansa że przeżyje skoro jest taki odporny na mróz?
I drugie pytanie z wyprzedzeniem. Jak go usunąć z ogrodu jeśli za bardzo się rozrośnie?
Zastanawiam się czy jest sens go posadzić z przeznaczeniem jako dodatkowy pokarm dla ewentualnych świń.

BoldFold · wt 04 lut 2025, 08:50

Jesienią lub wiosną, teraz to ziemia zmarznięta jest... Komu by się chciało kopać, ale z końcem marca jak najbardziej. On wyrasta z każdego kawałka bulwy, więc jak ktoś lubi ogródek tylko "obserwować" to będzie maił problem, jak ktoś umie sie narzędziami posługiwać to sobie poradzi, u mnie gleba mu chyba nie do końca pasuje, lub miejsce, z tym że ja to jako ciekawostkę bardziej traktuję. Ze świniakami doświadczenia nie miałem, ale to raczej jako przysmak niż ilości do zapchania wieprzka trzeba traktować, no chyba że większy areał? Z tym że tu znów; ziemniaki lepsze, pod każdym względem.

Saracen · wt 04 lut 2025, 12:04

Czyli z tym rozrostem nie jest tak źle jak opisują.
Myślałem by posadzić go punktowo na trasie wypasu świń. Tak żeby sobie same wykopywały z ziemi. Plus taki że nie musiałbym tego kopać jak ziemniaków i odpada konieczność przechowywania przez zimę. Minusem jest konieczność sadzenia łopatą bo nie chce wjeżdżać ciężkim sprzętem na pastwisko. I cena jest wyższa niż ziemniaków. No i kwestia wydajności jeszcze dochodzi.
Gdyby to rosło gdzieś blisko skąd by się dało pozyskać bulwy, i posadzić to teraz w urobionej ziemi z myślą o przyszłym roku to może by się sprawdziło.

SŁAWEK · wt 04 lut 2025, 19:33

Topinambur jest rośliną "bezobsługową", dwa "Z" - zasadzić zapomnieć. Sam się przypomni. Sadzić można zawsze o ile się da. Bardzo żywotny, słabo plonuje w bulwy (kłącza), duża mrozoodporność, nietrwały w przechowywaniu. Najlepiej pozyskiwać bulwy na bieżąco o ile pogoda pozwala. Młode łodygi i liście chętnie są zjadane przez zwierzęta, stare zdrewniałe mniej chętnie.
W zaleceniach do uprawy nic nie ma o likwidowaniu plantacji. Mnie znalezienie skutecznego środka chemicznego zajęło 25 lat. Glifosat nie działa, nawet w dużych dawkach. Jedynym herbicydem który niszczy topinambur jest taki, który zawiera jako składnik czynny - fluroksypyr. Stosowałem z dobrym skutkiem Gold 450 EC. Jest wiele herbicydów które zawierają ten środek czynny

Aloksypyr 250 EC
Bofix 260 EW
Fernando Forte 300 EC
Fluroherb 200 EC
Flurostar 200 EC
Fluroxane 200 EC
Fluxyr 200 EC
Galaper 200 EC
Galarane 200 EC
GalGone EC
Gold 450 EC
HELM-Flurox 200 EC
Herbistar 200 EC
Hudson 200 EC
Hurler 200 EC
Jackdow 200 EC
Mniszek Ultra 070 EW
Mniszek Ultra Hobby AL
Saroksypyr 250 EC
Scalar 200 EC
Stamigan 200 EC
Starane 250 EC
Starane Trawniki
Tamigan 250 EC
Taran 250 EC
Tomigan 250 EC
Tomigan Forte 102,5 SE
Wikary 200 EC